Celsus Kütüphanesi Hangi Uygarlığa Ait ve Kim Yaptırmış

Celsus Kütüphanesi Hangi Uygarlığa Ait ve Kim Yaptırmış : Bilindiği üzre yaşadığımız bu topraklar kadim medeniyetlerin hala izlerini taşımaktadır. Anadolu’dan tutalım da Avrupa kıtasına kadar geçmişten günümüze bir çok Milletler ve Uygarlıklar hüküm sürdü bu topraklarda. Tabi bu uygarlıklar iktidarları esnasında, tarihe kalıcı olan bazı izlerde bıraktı. Bunlardan en önemlileri Antik Kentleri ve çoğunun nasıl yapıldığı bilinemeyen kütüphaneleridir.

Ülkemiz insanının genelde Turizm şehri olarak ele aldığı birçok ilimizin aslında büyük bir arkeolojik hazineler taşıdığı da hiç unutulmamalı. Güzel sahillerimiz, denizlerimiz yemyeşil ormanlarımızın yanında, hayatınızda belki de ilk defa da olsa gidip görmeniz gereken tarihi yerlerimizde çokça var.

Bu yazımızda İzmir Efes’teki Celsus Kütüphanesi hakkında okurlar için bilinmeyen bazı önemli ip uçlarını yazmayı amaçladık. Yararlandığımız kaynak ise Fernando Baez’in, Kitap Kıyımının Evrensel Tarihi adlı kitabıdır. 

Atina’da, MS 100 yılından kalma bir yazıta göre “sütunlu avluyu, kütüphaneyi, kitaplarını ve tüm mobilyalarını kendi cebinden ödeyen “Titus Flavius Pantainus” adlı birinin Traianus onuruna yaptırdığı bir kütüphanenin kalıntıları vardır. Bir başka yazıt da (belki de türünün ilk örneği olarak) kütüphane kurallarını açıklar. “Yemin ettiğimiz üzere, buradan hiçbir kitap alınmayacaktır… Kütüphane ilk saatten altıncıya kadar açıktır.” Saatler görme rahatlığı için sabah saatleriyle ilgiliydi. Yakınlarda bulunmuş olan, İlyada ve Odysseia kahramanlarını canlandıran heykellerin o eski kütüphanenin bir parçası olduğu sanılıyor.

Traianus da MS 132 civarında Atina’da bir kütüphane kurulmasını emretmişti. İçinde dikdörtgen biçimde devasa bir havuz vardı ve 267 yılında yıkıldı.

135 yılı civarında yazılmış bir yazıtta, “ Konsül Asya Prokonsülü Tiberius Julius Polemaeanus, Celsus Kütüphanesi’ni yaptırdı,” yazar. O kütüphane (bugün Türkiye’de bulunan) Antik Ephesos kenti harabeleri arasında görülebilir. 110 yılında Mimar Vitruoya’nın planlarını uygulamak için inşa edilmeye başlamıştı.

Mermerden yapılma anıtsal bir kaide ile sütunlarla süslü iki kademeli bir ön cepheden oluşuyordu. Nişlerde bilgeliği, bilgiyi, aklı ve mükemmelliği temsil eden heykeller vardı. Gotlar 263’teki işgalleri sırasında burayı yıktı ama ön cephe halâ ayaktadır. O acı günde 12 binden fazla cilt kitap yok oldu.